Cetinje je smešteno u južnom delu Crne Gore, na obroncima planine Lovćen, oko 35 kilometara južno od prestonog grada Podgorice, i na oko sat vremena vožnje od Budve i Kotora. U 15. veku grad je osnovao Ivan Crnojević, poslednji vladar srednjovekovne Zete.
Cetinje slovi za istorijsku i kulturnu prestonicu Crne Gore, na njemu su za vreme kralja Nikole izgrađena mnogobrojna poslanstva koja danas gradu daju specifičan izgled, a dve građevine po kojima je grad najprepoznatljiviji su Cetinjski manastir i Njegoševa Biljarda. Cetinjski manastir je jedno od najposećenijih verskih središta u Crnoj Gori. Turisti i vernici u njemu se pokalanjaju moštima Svetog Petra a pored mnogobrojnih ikona, ikonostasa i crkvenih relikvija, impozantno i mistično u manastiru deluje i kovčeg u kome se čuvaju mošti Svetog Petra. Manastir kakav danas izgleda podignut je 1701. godine, u vreme vladike Danila Petrovića, duhovnog i svetovnog vladara ondašnje Crne Gore, iako ga je dinastija Crnojevića sagradila još 1484. do temelja je spaljen, postao je centar duhovnog, kulturnog i političkog života Crne Gore, i kasnije je više puta razaran od strane Turaka, ali i više puta obnavljan i dograđivan. Njegoševa Biljarda je smeštena u neposrednoj blizini Cetinjskog manastira, izgrađena 1838. godine, uz značajnu finansijsku pomoć Rusije, po planu ruskog emisara arhitekte Jakova Ozereckovskog. Izgled Biljarde po arhitektonskom konceptu liči na srednjovekovni zamak, ograđena je visokim kamenim zidom sa okruglim kulama na uglovima i kapijama sa svake strane. Zanimljivo je da se u najvećoj od svih soba (od ukupno 25) u Biljardi, i danas čuva Njegošev sto za bilijar. Biljarda je do 1867. godine, služila kao rezidencija, a u raznim periodima i kao štamparija, bogoslovija, gimnazija pa čak nakratko i kao devojački institut.
Nekoliko muzeja prezentuje Cetinjski kulturni i storijski razvoj: Manastirski muzej, Državni muzej, Njegošev muzej, Etnografski muzej, Muzeji istorije i umetnosti. U Cetinju je smeštena Centralna nacionalna biblioteka, Nacionalni muzej Crne Gore, Arhiv Crne Gore kao i Nacionalni teatar „Zetski dom“ koji je nekada bio zgrada crnogorskog kraljevskog pozorišta. Najstarija biblioteka na Cetinju je ona smeštena u Cetinjskom manastiru, dok je u njemu još bila smeštena Crnojevićeva štamparija. Od zanimljivih mesta u Cetinju, značajnih po svojoj kulturno-istorijskoj ostavštini, ne treba zaboraviti i Dvorac Kralja Nikole (poznatog i kao Palac) i tzv. Vladin dom, monumentalnu građevinu, poznatu i kao zgradu Crnogorskog parlamenta, koja se nakon Prvog svetskog rata još zvala i Dom slobode. Zgrada je podignuta 1910. godine, po projektu Italijanskog arhitekte Koradinija za potrebe Narodne skupštine i smeštaj državnog aparata. U vreme kada je Vladin dom nastao bio je najveća građevina u tadašnjoj Crnoj Gori. Zgrada se sastoji od visokog prizemlja i sprata, na vrhu pročelja dominira raskošna atika sa skulpturama, reljefnim ukrasima i satom, a u enterijeru se posebno ističe svečana sala bogato ukrašena različitim dekorativnim elementima i brojnim grbovima raznih dinastija. Vladin dom, turisti poslednjih godina rado posećuju i da bi videli ikonu Bogorodice Filermose, koja se tu nalazi, a koja je vrhunsko delo vizantijske umjetnosti, sa bogatom pozlatom (i draguljima, dijamantima, safirima i rubinima) i jedna od najvećih hrišćanskih svetinja koja ima više religiozno – relikvijskih značenja, pripada čudotvornim ikonama i ima veliki umetnički i kulturni značaj. vrijedni. Njenu borduru cini dvostruki red od 270 dijamanata, a u medjuprostoru su trolisti od brilijanata i rubina. Ikoni ipak nedostaje, jedan od smaragda u sredini niske, koji je, prema pretpostavkama, davno ukraden.
Napisao: Aleksandar Devetak